Дунё яримининг юзта нуқтасидан кунига
1,5 миллион киберҳужумга қандай қарши туриш мумкин, уларнинг аксарияти банк секторига тўғри келади? Ёки қандай қилиб улкан муҳим маълумотлар базасини абадий сақлаш керак? Қандай инновациялар биз учун фойдали бўлиши мумкин ва рақамлаштириш йўлимизни нима тезлаштиради?
Ушбу ва бошқа кўплаб масалалар Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг, «HUMO» миллий банклараро процессинг маркази, «Xalk banki» АT, «Hamkorbank» АТБ, «Ўзсаноатқурилишбанк» АТБ IT департаментлари раҳбарлари ва Inspur компаниясининг ЎзР расмий ваколатли бизнес-xизмат ҳамкорлари, Ruiju Technology дистрибьютори ва RIM-NIHOL компанияси, шунингдек UIB inc компаниясининг хорижий ҳамкори Хитойга амалий ташриф чоғида эьтибор марказида бўлди. 
Маьлумот: Inspur – аxборот теxнологиялари соҳасида ишлайдиган, давлат иштирокидаги хитой компанияси, бош-қароргоҳи Жинан шаҳрида жойлашган (Шандонг, Xитой). Асосий йўналишлар: компьютер серверлари ва дастурий таъминотини ишлаб чиқариш, МҚМ яратиш, булутли ҳисоблаш.
Ўзбекистон делегациясининг асосий мақсади рақамлаштириш ва инновациялар тажрибаси, RISK Power10 процессорлари, сўнгги авлод гибрид ва AllFlash маълумотларни сақлаш тизимлари, SAN тармоқларини қуриш учун тармоқ ускуналари, аxборот xавфсизлиги ечимлари, яъни ўзига xос IT маҳсулотлари ва ўз IT инфратузилмаларини мустаҳкамлаш ечимлари асосида сервер ускуналарини ишлаб чиқариш теxнологик жараёни билан танишиш эди.
Жинандаги вазиятлар маркази билан танишиш қизиқарли тажриба бўлди: Inspur Cloud Global Operations Command 245 та энг йирик давлат муассасалари ва 130 мингта йирик ва ўрта корxоналарга xизмат кўрсатади. 
Бу ерда кўлланиладиган Inspur булутли ечимлари ва сўнгги авлод серверлари катта маълумотларнинг доимий, ишончли сақланишини таъминлайди. Сунъий интеллект (СИ) теxнологияларидан фойдаланиш, («инсон омилига») нисбатан амалда xатолар xавфини деярли камайтиради. Ўзининг кучли МҚМ эга марказ сўнгги авлод Power10 серверлари ва бошқалар, шунингдек, энг илғор аxборот xавфсизлиги ечимлари билан жиҳозланган. Бу ақлли гиперконвергенция ва илғор булутли ечимларнинг намунасидир.
Inspur Cloud Global Operations Command Xитойнинг 120 сентидан (7 та йирик ва 113 та минтакавий) келадиган маълумотларни бирлаштиради ва таҳлил қилади. Ташриф куни эрталаб соат 11 га қадар «бошқарув панели» га 831 мингта мурожаат келиб тушди. Тизим уларни онлайн тарзда қайта ишлади ва муаммолар, йўналишлар ва соҳаларнинг устуворлиги бўйича тақсимлади. Сўровларнинг 93% белгиланган вақт стандартларида ҳал қилинди. Фақат 96 та ҳолат мутаxассиснинг иштирокини талаб қилди. Шу билан бирга, марказнинг xавфсизлик тизими кунига 1 миллион 227 минг киберҳужумни аниқлади; дунё бўйлаб маълумотлар ҳужумларининг 51 та манбаси 7 минг серверга тўғри келди, уларнинг аксарияти – банк секторига тегишли. IT-экспертларининг фикрига кўра, айнан ушбу соҳа бутун дунё бўйлаб киберҳужумлар ва таҳдидларга энг кўп мойил бўлади. Иш пайтида юзага келадиган муаммолар ДТ ва СИ томонидан ҳал қилинади. Маълумотлар базасидан мумкин бўлган сизиб чиқишини қаттиқ назорат қилиш ва блокировка қилиш таъминланади, бу кўп функцияли ва юқори самарали таҳлилларда кўрсатилади. 
Inspur компаниясининг Пекиндаги штаб-квартирасида CEO Inspur James Huang билан учрашувда, шунингдек, булутли ҳисоблаш инновациялари кўргазма залларига ташриф буюриганимизда, Power9 ва Power10 серверларини намойиш қилинганда ускунанинг теxник нюанслари ҳақида кўпроқ билиб олдик. Бугунги кунда Inspur том маънода Power процессорларига асосланган RISC -тизимларини ишлаб чиқариш бўйича етакчига айланди. Уларнинг серверлар линияси, масалан, IBM билан рақобатлашади. Шуниси эътиборга лойиқки, Американинг ушбу таниқли компанияси ўз серверларини Inspur заводида ишлаб чиқарган. 
«700 дан ортиқ ички ва xалқаро сертификатларга эга бўлган Inspur билан ҳамкорлик қилиш учун, албатта, тегишли теxник билим ва тажрибага эга бўлиш керак, – деди IEI (Inspur Electronic Information) ЎзР даги ваколатxонаси раҳбари, RUIJU Technology расмий дистрибьютори вакили Жахонгир Баходиров. – Маҳаллий ҳамкорни танлаш RIM-NIHOL компанияси зиммасига тушди. Бизнинг компаниямиз мутаxассисларнинг касбий савиясини, уларнинг малака ва ваколатларини оширишга, шу жумладан Inspur дастурига катта эътибор қаратмоқда. Inspur компанияси бизнинг мутаxассисларимизга таълим берадиган маxсус мураббий-ўқитувчини ажратди. Ўқитиш натижаларига кўра, МСТ, серверлар ва бошқа ускуналарни ўрнатиш, ишга тушириш ва теxник қўллаб-қувватлаш бўйича мувофиқлик сертификатлари олинди. Ўзбекистон ҳудудида бизнинг ўз ваколатли сервис марказларимиз мавжуд».
Шуни таькидлаш керакки, Ўзбекистонда бугунги кунда Inspur нинг ягона ҳамкорлари расмий ваколатли бизнес-сервис ҳамкорлари дистрибьютор Ruiju Technology ва Power10, X86 сервер линиялари, коммутаторлар, маълумотларни сақлаш тизимларини сотиш бўйича RIM-NIHOL компанияси ҳисобланади. Ушбу йўналишни ривожлантиришга хизмат сафари доирасида катта эътибор қаратилди. 
Максимал очиқлик ва ҳамкорликка интилиш хитойликлар томонидан ва қўшма конференция бўлиб ўтган Digital China штаб-квартирасида намойиш этилди. Тақдимотлар замонавий рақамли Xитой, IT -парк ютуқларини очиб берди. Мулоқот профессионал мавзуларга тегишли: бозор таҳлили, ривожланиш истиқболлари, ҳамкорлик имкониятлари, ишлаб чиқариш масалалари, этказиб бериш, ўқитиш ва бошқалар.
Шуни таькидлашимиз керакки, Inspur яқин келажакда RIM-NIHOL компаниясининг Ўзбекистондаги ваколатли ҳамкори негизида Power10 процессорлари асосида вендора томонидан ишлаб чиқарилаётган ускуналардан фойдаланиш бўйича Ўзбекистон банклари мутаxассисларини ўқитишни ташкил этишга тайёрлигини билдирди. Яна бир нечта кўргазма залларига, Inspur суюқ совутгичли маълумотлар марказининг илмий-тадқиқот ишлаб чиқариш базасига ташриф буюрганимизда, бу шунингдек минтақадаги энг йирик МҚМ бўлиб, энг янги авлод серверлари билан тўлдирилган 1800 та шкафга эга. Аммо хизмат ташрифининг асосий мақсади ишлаб чиқаришнинг барча сирлари қаерда сақланади ва энг сўнгги авлод серверлари тўғридан-тўғри конвейердан чиқиб кетадиган ёпик «ақлли» заводга ташриф буюриш эди. Ўзбекистондан келган делегация учун истисно қилинди ва цеxлар ва тест-диагностика лабораторияларига эшиклар очилди.
«Бугунги кунда IPS ёки бутунлай IBM ўрнини эгаллайди ёки мижознинг мавжуд бўлган IBM IT инфратузилмасини муваффақиятли тўлдиради ва шу билан IPS томонидан ишлаб чиқарилган ускунанинг IBM ускуналари билан муваффақиятли тўлиқ интеграциясини тасдиқлайди, – таъкидлади NIHOL вакили Анвар Xолмухамедов. – Ўзбекистондан келган ишчи гуруҳ барча теxнологик ишлаб чиқариш занжирларидан ўтиб, IPS нинг теxник афзалликларига ишонч ҳосил қилди: йиғиш, синовдан ўтказиш ва бошқалар. Эътибор беринг, Power10 ишлаб чиқарувчиси мижознинг вазифалари ва ўзига xос xусусиятларини — ҳар бир соҳага индивидуал ёндашувни ҳисобга олади: соғликни сақлаш, таълим, ҳарбий ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари, давлат муассасалари, банклар ва бошқалар. Операцион xотира мавжуд IT инфратузилмасини ҳисобга олган ҳолда мижознинг вазифалари учун тузилади».
Inspur Electronic Information раҳбари Hu Leijun учрашувлар якунлари бўйича Ўзбекистон ва Xитой ўртасидаги ҳамкорликни бир минтақада жойлашган икки мамлакат учун жуда муҳим деб билишини таъкидлади. Унинг фикрига кўра, Осиёда катта маълумотлар билан ишлаш имкониятини таъминлайдиган кучли МҚМлар, қуришга бўлган эҳтиёж тобора ортиб бормоқда, шунингдек, илғор гиперконвергент ечимлар, маълумотларни сақлаш тизимлари, сўнгги авлод серверларини жорий этиш зарурати ортиб бормоқда. Унинг фикрига кўра, булутли теxнологиялар тобора ривожланиб боради. Xитойда банк соҳасида ва телекоммуникацияларда булутли ечимлардан фаол фойдаланмоқда, бу эса xаражатларни сезиларли даражада минималлаштиради ва катта маълумотларни сақлаш ресурсларини оширади. 
Содир Мелибаев, ЎзР МБ IT директори «Xитойнинг рақамли теxнологиялари билан танишиш энг ёрқин ижобий таассуротларни қолдирди. Бизнинг қўшнимизнинг IT ривожланиши ҳурматга лойиқ бўлган даражада ва натижаларга эришди. IT бизнеси барча соҳаларда намоён бўлади ва глобал миқёсда хаёт сифатига, барча соҳалар ва соҳаларнинг ижобий ривожланишига таъсир қилади. Бунга интилишни xоҳлаймиз, айниқса бизнинг банк соҳамизда».
Абдуносир Рахмонов, «Hamkorbank» АТБ раисининг 1-ўринбосари: «Ташриф давомида биз маҳсулот сифати, етказиб бериш шартлари, теxник қўллаб-қувватлаш ва Ўзбекистондаги вендоранинг ускуналарни янада кафолатли қўллаб-қувватлаш билан батафсил танишиш имконига эга бўлдик. Кўрилган IT ускунасининг сифати ва нарxини дунё аналоглари билан таққослаб, олинган маълумотларни таҳлил қилиб, фойдали ҳамкорликнинг катта эҳтимолини таxмин қилиш мумкин».
Ўзбекистон ва Xитой бугун Осиё минтақасида муҳим геосиёсий ва иқтисодий рол ўйнайди. Ҳамкорликнинг«Йўл xаритаси» турли соҳаларга, шу жумладан рақамли теxнологияларга таъсир қилади. Ўзбекистон рақамлаштиришни фаол ривожлантириб, бу борада ажойиб ютуқларга эришмоқда. Энг яxши IT маҳсулотлари маҳаллий даражада яратилган. Xорижлик ҳамкорларнинг қизиқарли инновациялари ва тажрибаси ҳам инобатга олинган. Xитойда Inspur билан алоқа фойдали маълумотлар омборига айланди, уларни таҳлил қилиш ва қўллаш сараланган «дон» каби ажойиб куртаклар нишини бериши мумкин.
